Verborgen verdriet

Het was die tv-serie over de jaren ’80. De zogenaamde ‘verschrikkelijke’ jaren ’80. Wat was er dan zo verschrikkelijk? Persoonlijk vond ik (Martine) de jaren ’80 zeker niet verschrikkelijk. Hoe zat dat dan in die tv-serie?
Bij het kijken werd ik in eerste instantie meegenomen in de verschrikkingen van de woongroep: een ongewone gezinssituatie waarin een tirannieke, vloekende man (Bert) de huisregels bepaalt voor de andere groepsleden (vier vrouwen en vier kinderen). Het huis is een ongeordende bende en de kinderen proberen zich staande te houden tussen vijf volwassenen die meer met zichzelf bezig zijn dan met de opvoeding van hun nageslacht.

Is dat het verhaal wat de jaren ’80 zo verschrikkelijk maakt? Ja en nee. Er is meer en heel langzaam wordt de sluier opgelicht. Er is groot, onuitgesproken, verborgen verdriet dat niet wordt besproken maar wat wel bepalend is voor de sfeer in de woongroep.
De dubbele lading van het ‘verschrikkelijke’ wordt gedurende de serie steeds duidelijker: de groep worstelt met een trauma, een verschrikkelijk trauma. Donnie, een van de kinderen, is verongelukt. Hij leeft voort in de gedachten van het negenjarige meisje Piet en dat verklaart waarom je Donnie toch de hele tijd ziet in de serie. Zonder dat ik het wist keek ik naar mensen die diep in de rouw zijn maar hier niet over kunnen praten met elkaar. Mensen die elkaar kwijt raken doordat zij zich in allerlei bochten wringen om maar niet over Donnie en hun verdriet te praten.

Als een uithuisplaatsing van de kinderen dreigt, komt de omwenteling. Bert breekt, brullend van ellende zit hij achter het stuur in zijn auto. Als hij huilend zijn verhaal doet, stromen bij mij de tranen over mijn wangen:
‘We waren gelukkig.’
‘Mijn zoon is dood.’
‘Ik mis mijn kind en ik heb geen manier gevonden om daarmee om te gaan.’

Meisje Piet worstelt met eenzaamheid en gemis en dat komt extra naar voren in de ontroerende scene waarin zij tegen (de ingebeelde) Donnie zegt: ‘Ik mis je gewoon heel erg. De hele tijd, ik word er gek van.’

Het is indringend om te zien en ik het herken de boodschap in de bijna-laatste aflevering: het gevoel van verdriet en gemis dat nooit echt verdwijnt. Donnie (Kester) die er altijd bij is. De hele tijd, overal …

De verschrikkelijke jaren ’80 gaat over dat wat rouw doet met mensen, met hun leven, met hun relaties, met hun gedrag. Het gaat over hun manier van ‘overleven’.
En de missie: Ga het verschrikkelijke verdriet samen aan. Het verdwijnt niet maar het geeft wel meer lucht!